Karcinom grlića maternice
Karcinom vrata maternice (karcinom cerviksa) maligna je bolest koja nastaje zbog abnormalnog rasta ćelija. Najčešće se radi o ćelijama pločastog epitela koje oblažu vrat maternice. Normalne ćelije se promijene i poprime mogućnost pretjeranog i nekontroliranog umnožavanja. Humani papiloma virus (HPV) je glavni uzročnik karcinoma vrata maternice. Humani papiloma virus (HPV) uglavnom se prenosi tokom spolnog odnosa, a rjeđe neposrednim dodirom s osobe na osobu. Prevencija karcinom grlića maternice je jedna od važnijih tema vezanih za zdravlje žena koja može spasiti mnoge živote.
Faktor rizika
Faktori rizika koji mogu dovesti do HPV infekcije i uzrokovati karcinom vrata maternice su:
- Rano stupanje u spolne odnose
- Učestalo mijenjanje spolnih partnera
- Loša genitalna higijena
- Veći broj porođaja
- Pušenje
U 90% slučajeva HPV infekcija prolazi spontano unutar dvije godine djelovanjem imunološkog sistema. Dugotrajna infekcija visokorizičnim tipovima HPV-a predstavlja predstadij za razvoj preinvazivnih lezija vrata maternice poznatih kao CIN (cervikalna intraepitelna neoplazija) niskog stepena (CIN 1) i visokog stepena (CIN 2 ili 3). 90% slučajeva raka vrata maternice razvija se preko predstadija CIN 3 (teška displazija) ili karcinoma in situ.
Još uvijek nema specifičnog lijeka protiv HPV infekcije, nego se liječe posljedice infekcije koje se mogu pojaviti nakon dugo vremena. Stoga infekciju treba spriječiti odgovornim spolnim ponašanjem. Međutim, ako se često mijenja partner, korisna je redovna upotreba kondoma, kojim se može spriječiti prijenos većine HPV infekcija, ali i drugih spolno prenosivih infekcija s jednako ozbiljnim posljedicama (virus herpes simplex, klamidija i HIV, koji mogu dovesti do hronične ponavljajuće bolne upale, neplodnosti, čak i smrti). Najznačajniju ulogu u prevenciji karcinoma grlića maternice ima edukacija mladih, cijepljenje protiv HPV-a te redovni ginekološki pregledi sa PAPA testom ili tekućom citologijom.
PAPA test
PAPA test je jednostavna, brza i neinvazivna pretraga koja otkriva ćelijske promjene u vratu maternice te prvenstveno služi za rano otkrivanje karcinoma vrata maternice. Ovim testom uzima se bris rodnice, vrata maternice i kanala vrata maternice s ciljem otkrivanja ćelijskih promjena u ranom stadiju koje se mogu lako odstraniti prije razvoja malignih procesa.
Svaka žena treba obaviti PAPA-test kada postane spolno aktivna. Nakon toga PAPA testovi obavljaju se ovisno o posljednjem rezultatu PAPA-testa i HPV-testa. Pozitivan nalaz PAPA-testa mora se potvrditi ili negirati drugim dijagnostičkim pretragama. PAPA-test se preporučuje i ženama koje nisu spolno aktivne. Redovnim PAPA testiranjem smanjuje se rizik umiranja od karcinoma vrata maternice za 90%.
Iako se svi slučajevi karcinoma grlića maternice ne mogu spriječiti, ne zaboravite, preventivnim redovnim pregledima unapređuje se reproduktivno zdravlje žene i spašavaju brojni životi!