Danas se smatra da je HPV uzročnik karcinoma grlića materice, prekanceroznih lezija grlića, vagine i vulve kao i kondiloma na perinumu, vulvi, vagini i grliću materice.
Humani papiloma virusi (HPV) ima oko 200 tipova, a 40 je specifično za anogenitalnu regiju.
S obzirom na tkivo koje inficiraju, humani papilomavirusi dijele se na kožne (kutane), mukokutane i sluzničke (mukozne) tipove. Sluznički tipovi HPV-a pokazuju sklonost prema mnogoslojnom pločastom epitelu te inficiraju anogenitalni i aerodigestivni trak. Najvažniji genotipovi iz te skupine su: 6, 11, 13, 16, 18, 30-35, 39, 40, 42-45 i 51-69. Kožni tipovi HPV-a pokazuju sklonost prema orožalom mnogoslojnom pločastom epitelu i većinom zahvaćaju epitel kože, stoga se rijetko mogu naći na anogenitalnim mjestima ili unutar oralne mukoze. Najvažniji genotipovi su: 4, 7, 10, 26-29, 37, 38, 41, 48 i 49.
S obzirom na onkogeni potencijal, odnosno potencijal izazivanja malignih promjene, mukozni tip HPV-a danas se dijeli na dvije skupine: niskorizični i visokorizični HPV
Najčešći visokorizični tipovi su HPV 16, 18, 31, 33, 35 i 45, visokog su onkogenog potencijala i smatraju se uzrokom karcinoma grlića maternice te ih nalazimo kod skvamoznim intraepitelnim lezijama visokog stepena (HSIL, engl. high-grade squamous intraepithelial lesion), odnosno CIN 2 i CIN 3. HPV 16 ima najveći onkogeni potencijal i odgovoran je za otprilike polovinu svih slučajeva karcinoma grlića maternice, a HPV 16 i 18 zajedno uzrokuju više od 70% svih karcinoma vrata maternice širom svijeta. HPV 16 osim karcinoma vrata maternice uzrokuje i karcinom vagine, vulve, penisa, usne šupljine, orofarinksa i tonzila. Visokorizični tipovi se razlikuju od niskorizičih po tome što se njihova DNA ugrađuje u genom zaraženih ćelija (te se pojačava ekspresija virusnih onkogena E6 i E7), vodi do transformacije ćelija, proliferacije ćelija i klonalne selekcije. HPV 31 i 33 su visokorizični tipovi koji izazivaju i kondilome, karcinom grlića materice i prekancerozne lezije grlića, vagine i vulve.
Najčešći niskorizični tipovi su HPV 6 i 11. Uzrokuju 95% benignih genitalnih bradavica (tj. šiljastih kondiloma) i laringealnih papiloma, a javljaju se i u skvamoznim intraepitelnim lezijama niskog stepena (LSIL, engl. low-grade squamous intraepithelial lesion), odnosno CIN 1 (cervikalna intraepitelna neoplazija). Kod infekcije HPV tipovima niskoga rizika, DNA je prisutna u episomalnom obliku i ne ugrađuje se u genom domaćina te dolazi do potpune ekspresije virusa, ćelijske proliferacije, pojave koilocita i smrti ćelija. Sposobnost izazivanja malignih promjene je niska, stoga ih se rijetko povezuje s invazivnim karcinomom grlića maternice.
Životni ciklus HPV-a slijedi program diferencijacije epitelnih ćelija domaćina. Ciklus počinje u bazalnim ćelijama, a završava terminalno diferenciranim pločastim ćelija. HPV prvo inficira nediferencirane bazalne epitelne ćelije koje su jedine ćelije u pločastom epitelu sposobne za dijeljenje, čime se omogućuje uspostavljanje perzistentne (trajne) infekcije, a potom se nove virusne čestice proizvode u diferenciranim ćelijama kćeri u najvišim epitelnim slojevima. Međutim, bazalne epitelne ćelije nisu lahko dostupne s obzirom da su zaštićene s nekoliko slojeva diferenciranih ćelija, stoga da bi došlo do infekcije HPV-om, čestice virusa moraju dobiti pristup bazalnom epitelnom sloju što se ostvaruje preko mikrotraume epitela. Dakle, virus ulazi preko mjesta ozlijede u bazalne ćelije. Mjesto ozljede grlića može biti ranica, upala i sl. stoga je veoma važno da je grlić zdrav i da je pokriven pločastim epitelom koji je brana ili zaštita za ulazak HPV-a. Sve infekcije grlića izazvane bakterijama, gljivicama, parazitima, virusima i drugim uzročnicima treba intenzivno liječiti, jer jedino zdrav grlić materice najbolja zaštita za razvoj prekanceroznih lezija i karcinoma grlića materice.
HPV tipizacija je metoda pregleda kojom se otkriva da li je osoba HPV pozitivna i koji tip virusa je prisutan. Uzorak za HPV tipizaciju se uzima u obliku brisa iz grlića materice pomoću četkice i šalje labaratoriju za obradu.
Pomoću Papa testa se može postaviti sumnja na prisustva HPV virusa u ćelijama, a kolposkopskim pregledom na grliću se može pronaći promjena epitela grlića ili vagine koja ukazuje da je HPV prisutan kod pregledane žene.
: Ginekološki Centar ,,Dr Mahira Jahić”
: Stupine C2 (pored hotela Tuzla)
: Termin pregleda ili više informacija možete dobiti na: 035 258 450 ili 060 34 77 222
U zemljama Evrope u posljednjoj sedmici januara obilježava se sedmica prevencije raka grlića materice. Ovo oboljenje može se spriječiti samo ukoliko se redovno obavlja ginekološki pregled, bar jednom godišnje.
Procjenjuje se da više od 311 000 žena umre od karcinoma grlića materice svake godine. Od ovih smrtnih slučajeva, 91% se događa u zemljama u razvoju i nisko razvijenim zemljama. Demografske promjene i nedostatak preventivnih programa predviđa broj smrtnih slučajeva koji će dostići godišnje 460 000 do 2040. godine.
Karcinom grlića materice je najčešći ginekološki karcinom na svijetu. Javlja se kod žena starosti od 35 do 55 godina, a u posljednje vrijeme oboljevaju i mlađe žene.
Humani papiloma virusi visokog rizika uzročnici su ovog oboljenja a najčešće su to HPV 16 i 18, međutim pored HPV infekcije potrebni su i dodatni riziko faktori.
Faktori rizika za nastanak karcinoma grlića je najčešće nedostatak probira za karcinom grlića materice (zemlje koje imaju programe probira i prevencije nastanka karcinoma grlića materice imaju manju incidencu ovog oboljenja).
U veoma važne faktore rizika ubrajaju se česte, dugotrajne i ne liječene infekcije grlića materice od strane onkogenih bakterija. Povezanost između zapaljenja grlića materice može, dakle, biti posljedica bakterijske infekcije koja utiče na perzistentnost HPV infekcije.
Stres, pušenje, pad imuniteta i učestalo mjenjanje partnera, naime žene koje puše imaju 2-3X veći rizik da razviju visoki stepen cervikalne intraepitelne lezije (CIN III) ili invazivni karcinom.
Dugotrajno uzimanje oralne hormonske kontracepcije (OHK) je također rizikofaktor pa tako žene koje su HPV pozitivne na visoki rizik i uzimaju OHK imaju 4Xveću incidencu u odnosu na žene koje su HPV pozitivne i ne uzimju OHK.
Kod većine žena koje su HPV pozitivne infekcija se spontano povlači, ali kod pacijentica sa perzistentnom HPV infekcijom mogu razviti preinvazivne cervikalne lezije. Iz takvih lezija tokom nekog vremena se razvija karcinom grlića materice. Brzina razvoja karcinoma također zavisi od rizikofaktora.
Simptomi koji se javljaju kod karcinoma grlića materice su veoma rijetki ili ih i nema u početnom stadiju, dok kod uznapredovalog su krvarenje i bolovi te nespecifična vaginalna sekrecija.
Prekancerozne lezije (Cervikalne intraepitelne lezije) CIN također su promjene koje nemaju simptome i jedino se mogu pronaći redovnim papa testom i Kolposkopijom.
Preventivni ginekološki pregledi, Papa test, Kolposkopija i HPV tipizacija su osnova za pregled, dijagnozu i sprječavanje nastanka naprednih formi karcinoma grlića materice.
I napredne forme karcinoma grlića materice danas se uspješno liječe, samo je kvalitet života žene narušen i stepen izlječenja manji, dok je kod ranog oblika stepen izlječenja 99%.
U Ginekološkom centru ,,Dr Mahira Jahić“ možete uraditi vaš Papa test, Kolposkopiju i HPV tipizaciju.
Spirala (IUD- intauterine device) je najdjelotvornija metoda kontracepcije. Njezina uspješnost ovisi o pravilnom postavljanju.
Zbog visoke učinkovitosti, malog broja komplikacija i prihvatljive cijene, spirala je izvrstan izbor kontracepcije.
Što je potrebno učiniti prije ugradnje spirale?
Spirala se postavlja tokom menstruacije, 2 ili 3 dan. Prethodno je potrebno napraviti ginekološki i ultrazvučni pregled, Papa test, uzeti anamnestičke podatke i po potrebi uraditi cervikalne briseve (ukoliko postoje znakovi infekcije).
Postavljanje se izvodi u aseptičnim uvjetima (korištenje sterilnih instrumenata, rukavica i IUD (spirala), te dezinfekcija grlića materice). Današnje spirale su T oblika što odgovara obliku šupljine materice.
Prva kontrola nakon umetanja preporučuje se za 4 sedmice. Trajanje spirale je 5 godina, nakon čega se u istom aktu može izvršiti uklanjanje stare i postavljanje nove spirale.
Koristi se više vrsta spirala, a najčešće su:
Kome je spirala namijenjena?
Cu-IUD je namijenjena ženama koje su rodile i onima koje nisu, onima koje imaju kontraindikaciju za estrogensku terapiju ( u anamnezi tromboflebitis, migrenu i sl) te ženama koje doje.
Hormonska spirala (LNG-IUD, tj. Mirena) LNG –IUD je spirala koja kontinuirano otpušta hormon levonorgesterel, koji lokalno djeluje na sluznicu materice, stanjuje ju i posljedično su menstruacije manje obilne i traju manji broj dana, a u nekih korisnica menstruacije nema.
Zbog smanjenja gubitka menstrualne krvi, svoju primjenu nalazi u liječenju određenih ginekoloških stanja, kao što su nepravilna i dugotrajna krvarenja, miomi, adenomioza, neke hiperplazije endometrija.
Može se koristiti i u perimenopauzi kao dio hormonske nadomjesne terapije. Kao kontraceptiv vrlo je pouzdana. Smanjuje ili uklanja dismenoreju (bolnu menstruaciju).
Mjerenje krvnog pritiska je sastavni dio pregleda u trudnoći, a omogućava pravovremeno otkrivanje hipertenzije.
Povišen krvni pritisak, ili hipertenzija, stanje je koje može ozbiljno da ugrozi tok trudnoće.
Trudnoća kao fiziološko stanje ne utiče na promjenu krvnog pritiska, iako se zapremina cirkulišuće tečnosti povećava. Optimalna vrijednost krvnog pritiska je 120/80 mmHg.
Hipertenzija (povišen krvni pritisak) u trudnoći podrazumjeva krvni pritisak iznad 140/90, u tri uzastopna mjerenja u razmaku od šest sati. Povišen krvni pritisak javlja se u različitim razmjerama od blagih do onih koje zahtjevaju intenzivnu kontrolu i nadzor.
Uzroci pojave povišenog krvnog pritiska u trudnoći su nekada složeni i neotkriveni. Veću sklonost ka povišenju krvnog pritiska imaju žene sa bolestima krvnih sudova, bubrežnim bolestima, dijabetesom i gojaznošću.
Prvi simptomi su glavobolja, pojačano kucanje srca, vrtoglavica, malaksalost, mučnina, zujanje u ušima, crvenilo kože lica i grudi. Tok bolesti nije kod svih trudnica jednak.
Kod manjeg broja trudnica vrijednost krvnog pritiska ostaje blago povišen i uspijeva se održati promjenom načina ishrane i mirovanjem, dok kod drugih trudnica obavezno je uključivanje terapije.
Povišen krvni pritisak vrijednosti 160/100 mmHg zahtijeva hospitalizaciju trudnice.
Važno: Krvni pritisak se treba mjeriti kada je trudnica u sjedećem položaju, nakon što je mirovala bar 10-15 minuta, s manžetnom u visini srca.
Krioterapija uspješno liječi prekancerozne promjene na grliću maternice Zahvat je kratkotrajan, bezbolan i veoma rijetko praćen komplikacijama, a izvodi se u ambulantnim uvjetima bez posebne pripreme pacijentice.
Prekancerozne lezije, ili promjene koje prethode karcinomu grlića maternice, polazna su osnova za nastanak karcinoma.
Te promjene su ASCUS (atipične skvamozne lezije), CIN I (cervikalna intraepitelna lezija lakšeg stepena), CIN II (cervikalna intraepitelna lezija umjerenog stepena) i CIN III (cervikalna intraepitelna lezija visokog stepena).
Nastaju kao posljedica HPV infekcije. Sprečavanjem njihovog širenja, u većini slučajeva, sprečava se nastanak karcinoma grlića maternice. Čisti HPV virus Preporuke za tretman zavise od stepena promjene.
Za promjene na grliću koje su nižeg stepena, kao što su ASCUS i CIN I, preporučuje se praćenje i krioterapija. Prilikom praćenja smatra se da se regresija ASCUS lezije dogodi u 68, CIN I u 47,4, a progresija u veći stepen u 7,1 posto slučajeva.
Krioterapija, kao metoda liječenja prekanceroznih promjena, zauzima istaknuto mjesto zbog veoma brzog i efikasnog terapijskog učinka koju ne prate dodatne komplikacije.
Učinak je veoma visok i iznosi od 70 do 90 posto. Ono što je važno je da se ovom intervencijom čisti HPV virus, pa do negativizacije na virus dolazi kod 80 posto žena koje su bile podvrgnute intervenciji.
Metodu ne prate dodatne komplikacije. Sam zahvat je kratkotrajan, bezbolan i veoma rijetko praćen komplikacijama. Izvodi se u ambulantnim uvjetima, a posebna priprema pacijentice nije potrebna.
Metoda podrazumijeva lokalno zamrzavanje oboljelog tkiva, a to nije praćeno bolovima niti krvarenjem. Sama procedura traje pet do 10 minuta.
Promjene na grliću, koje zahtijevaju liječenje zamrzavanjem, su: ektopija (ranica na grliću), hronični cervicitisi (ponavljane upale grlića maternice), kondilomi, HPV infekcije, ASCUS (atipične skvamozne ćelije), CIN I (cervikalna intraepitelna lezija lakšeg stepena).
Nalazi koji su potrebni za intervenciju su: PAPA test, kolposkopski pregled, vaginalni i cervikalni bris na bakteriološki i ABG, HPV tipizacija. Nakon intervencije javlja se obilan vodenast iscjedak koji može trajati dvije do tri sedmice.
Reproduktivna sposobnost žene Epitelizacija grlića postiže se kod 80 posto pacijentica nakon šest sedmica, a kod svih žena nakon tri mjeseca. Poslije intervencije seksualni odnos ne preporučuje se četiri sedmice, nakon čega treba koristiti kondom do prvog menstrualnog krvarenja.
Također, ne preporučuju se vaginalna ispiranja, kreme, ulja ili vaginalna terapija. Poslije intervencije grlić dobija izgled kao kod žene koja nije rađala.
Ono što je važno, je da nakon provedene krioterapije, kod velikog broja žena grlići, koji su bili izmijenjeni, polsije osam sedmica od terapije, vraćaju se u normalne, dobro epitelizirane, koji luče čistu, acelularnu, rastezljivu sluz, za razliku od guste ne rastezljive koju žena ima prije intervencije.
Zahvat ne narušava niti ugrožava reproduktivnu sposobnost žene, a stenoze grlića i infertilitet nisu zabilježeni.